050- TEM THƯ : NGÀY TÀN CÒN XA ?

---------

          Ngày xửa ngày xưa, chuyển tin tức từ người gởi đến người nhận có thể do nhiều nguồn : người lính (phu trạm, lính trạm), chim nhạn, bồ câu,...Ngày nay, hệ thống Bưu điện đảm trách đưa thư từ đến địa chỉ người nhận.      

         @Tem thư là nhịp cầu

         " Mỗi cánh thư về từ đảo xa, anh thường nói rằng Trường Sa lắm xa xôi...". [Lời bài hát Gần lắm Trường Sa của nhạc sĩ Hình Phước Long(*)]. Thư từ chính là nhịp cầu làm vơi đi những nỗi nhớ nhung người thân yêu. Hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng,... trông mong từng cánh thư qua đường bưu điện. Và chính con tem dán trên đó là "chứng nhân" nối liền hai nơi : đi và đến. Nếu thư không có dán tem thì nhịp cầu thương yêu không thể hình thành, và có thể bị ...phạt : vì chưa trả phí tổn cho việc nối nhịp cầu nhớ mong.

H1 :Một phong bì thư có dán tem (Mĩ).(wikipedia.org) 

         @ Vì sao có con tem đầu tiên trên thế giới ?
         Con tem đầu tiên trên thế giới được phát hành ở nước Anh vào ngày 1 tháng Năm 1840. Qua đó người gởi mua tem dán lên thư như chúng ta đã thực hiện lâu nay. Trước kia người nhận thư phải trả tiền. Nhiều khi họ không thể trả hoặc không muốn tốn tiền cho chuyện này. Hoặc có khi hai người gởi và nhận thư đã giao ước trước một số dấu hiệu trên bì thư, để biết tình hình từ nơi gởi đi mà không tốn chi phí (tạm gọi là ăn gian !). Và người nhận thư bảo, thư này lầm địa chỉ !  Thế là hệ thống chuyển thư thất thu. 
         Từ khi có những cải cách về bưu chính ở nước Anh với việc người gởi mua tem dán lên bì thư trước - theo ý Sir Rowland Hill, số lượng thư từ tăng lên nhanh chóng, gấp 5 lần trong khoảng 10 năm kể từ 1840 (76 triệu tăng lên 350 triệu).

       

H2 : Con tem đầu tiên trên thế giới - Hình Nữ hoàng nước Anh Victoria (giá chừng 3.000USD)(2)

H3 : Một trong những con tem thuộc loại hiếm của Mĩ, giá có thể đến 42.500 USD (2) 

          @Tem thư dùng ở VN những ngày đầu tiên

         -Con tem đầu tiên được phát hành tại nước ta vào 1863. "Tem hình vuông, có hình con diều hâu, biểu hiệu của vua Napoléon III..."(1). Năm sau, người dân được sử dụng dịch vụ bưu chính trong một số địa phương. Từ Sài Gòn đưa thư về Mĩ Tho mất 21 tiếng đồng hồ (1). 
         -Theo trang Wikipedia, tem dùng cho các thuộc địa Pháp được đóng dấu đè để sử dụng ở Nam Kì (1886), ở Bắc và Trung Kì (1888).

H4 : Tem được đóng dấu đè để sử dụng ở miền Bắc và Trung nước ta 1888 (wikipedia.org) 

H5 : Tem sử dụng ở miền Nam năm 1889 (wikipedia.org) 

       

         @Một vài kiểu tem 
         Thông thường là tem có hình chữ nhật nằm hoặc đứng. Tuy nhiên đôi khi vẫn thấy một số nước phát hành tem không theo lẽ thường. Dưới đây bạn sẽ gặp những kiểu tem có hình dạng "phi truyền thống" : hình thoi, thang, tròn, tam giác. Và theo ý riêng bạn, còn có dạng nào mà MF chưa kể ra đây ?

-Tem hình chữ nhật 

H6 : Tem Canada (1908) (wikipedia.org)

H7 :Tem VN mới phát hành (2010)(vietstamp.net)

 -Tem hình thoi :

H9 : Tem Costa Rica (1937) (wikipedia.org)

-Tem hình thang :

H10 : Tem hình thang của Malaysia (hình phi thuyền không gian)(MF)

-Tem hình tròn :

H11 : New Zealand phát hành tem tròn. Dân sưu tầm tem chắc là mê lắm ! (thunderguy.com)

H12 : Tem tròn của lãnh thổ Hông Kông

 (bestnetguru.com)

H 13 : Tem tròn từ Singapore (MF) 

-Tem hình tam giác :

H14 : Tem tam giác của Ecuado (Nam Mĩ), 1907. (wikipedia.org)

H15 : Tem Nepal  (philimpex.net)

          @Tem thư ngày nay

          
         Hiện nay, máy tính nối mạng với các hình thức : chat, chat có tiếng nói, chat thấy cả hình, e-mail,...thậm chí gởi cả hình ảnh qua mạng chỉ trong vài cái bấm chuột ! Tin tức nhanh chóng đến tay người thân trong tích tắc dù bất kể khoảng cách, chỉ cần có máy tính nối mạng ! Không còn phải chờ đợi hàng tuần, hàng tháng...qua thư từ của đường bưu điện nữa rùi ! 

         Vai trò của thư tín truyền thống, của tem thư có phải chăng vì thế bị lu mờ ? Nhà Cà phê Sữa cả mấy năm qua không hề mua một con tem nào cả. Và bạn có thấy dường như từ khi chia ra làm hai bộ phận : Bưu chính và Viễn thông, nhân viên ngành Bưu có vẻ ...eo xèo hơn bạn bè của mình bên ngành còn lại ?
         Có khi nào bạn nghĩ rằng sau khi ra đời hơn 170 năm, đến một ngày không xa nữa, chỉ còn giới sưu tầm quan tâm đến con tem bưu chính không ? Vì, nhiệm vụ lịch sử của con tem-nhịp cầu nối những chờ mong- sắp chấm dứt chăng ?  

      
          @Món dọn thêm :
         Bạn đã bao giờ gặp tem in nhầm chưa ? Có thể người ta thích sưu tầm vì chúng thuộc loại hiếm. Nếu Bưu điện phát hiện kịp, loại này đã bị thu hồi (và hủy !). Ta xem thử H16 dưới đây, và bạn nên nhìn lại H3 để biết tại sao con tem in hình máy bay đó giá lại cao ngất trời nhé !

H 16 : Bản đồ VN bị in ngược ở con tem thứ 3 từ trái sang. Bạn thấy chưa nào ?(MF)

         Thật ra một số loại tem hiếm có thể do những lần in khác nhau nên ít hay nhiều nét hơn ở một vài chỗ trên hình vẽ hay hình chụp, phải dùng kính lúp mới nhận biết được, chớ không đơn giản như hai trường hợp vừa kể trên. Một số cuốn Tổng mục tem (Stamp catalogue) có chỉ rõ cho người sưu tầm tha hồ tìm kiếm, khá hấp dẫn vì tem hiếm giá cao hơn tem bình thường như bạn đã thấy. 


-------
-Khi dán tem để gởi thư đi, bạn nên dán như H1 (góc trên, bên phải của bì thư nhé !). 
- Nguồn :

+ Xin xem thêm ở đây  về tem thư và cách sưu tầm tem.
+ (1) : Lịch sử  bưu hoa Việt Nam, Nguyễn Bảo Tụng, SG 1964.
+ (2) : Xem thêm thông tin tại trang này . 
+ (*) : Xim bấm vào cụm từ "Gần lắm Trường Sa" ở trên để xem/nghe bài hát từ YouTube hay bấm ở đây
+ Nhạc : Mời bấm theo đường dẫn này để nghe/xem Thanh Thúy hát  GẦN LẮM TRƯỜNG SA.     
+ Wikipedia.org