028-SÔNG LŨY ƠI, NGÀY ẤY (I)

---------      
         @ Tại sao thầy trò phải vào Sông Lũy ?

         "Hôm qua bác đến chơi nhà". Và bác đã kể lại cho Cà phê Sữa tui nghe về khoảng thời gian bác ở Thuận Hải-bây giờ đã tách ra thành hai tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận. Khi ấy tui còn ở ngón chân cái của bố (!).  

         Đang rất yên lành ở Thị xã Phan Rang, đột nhiên thầy trò trường bác, được lệnh dọn tới một nới cách đó chừng 100km về phía nam. Vào Sông Lũy, một địa danh xa lạ tìm hoài trên bản đồ...mới có. 
         Lí do vì đây là lán trại của bộ đội, mà nay phải chuyển quân tới nơi rất xa xôi (tháng 01-1979) nên cấp trên đưa một trường Cấp III thuộc loại COCC vào trấn giữ. Phan Thiết-Sông Lũy cách nhau khoảng 50 km, còn Sông Lũy-Phan Rang tới khoảng 100 km. Có nghĩa sẽ đi xa nhà 100 km, thời mà xe chở khách phải chạy bằng...than. 

H1: Phan Thiết (dưới, góc trái) - Sông Lũy (trên cùng, giữa). Số 1 là QL1 ( http://maps.google.com) 

        Tạm biệt Phan Rang -hihi, hình Phan Thiết mà nói Phan Rang !- với những buổi sáng ngồi quán ven QL 1, bên bạn bè, bên li cà phê đen nóng, thuốc lá đen Mai (bác tui lúc đó chưa bít hút thuốc lá à nghen !) ; những buổi chiều vui đùa cùng sóng biển Ninh Chữ với gia đình... 

                    Chưa đi chưa biết sông Lùy (Lũy) 

                 Đi rồi mới biết khác gì sông Dinh.  

         Sông Dinh đi ngang QL1, phía nam thành phố Phan Rang ngày nay. Sự giống nhau của sông này với sông Lũy là mùa khô nước kiệt có thể lội ngang dễ dàng, còn mùa mưa nước lũ vô cùng khó khăn khi bơi vượt qua !

  

H2 : Sông Dinh- Phan Rang  mùa Tết âm lịch (nhìn từ cầu Đạo Long về hướng biển)

         @ Chuyện dạy và học

         Trong vùng rừng núi, may mà có điện sáng trong một số giờ nhất định. Sau đó mọi người đều dùng đèn dầu. Ánh sáng mờ mờ so với nơi thành thị đèn điện là cả một trời một vực. Học viên vẫn phải học bài thêm ban đêm với ánh sáng đó, giáo viên vẫn phải vẫn phải soạn bài ngoài giờ có điện, với ánh sáng mờ mờ như vậy. Đó là nhiệm vụ đã được giao. Tới giờ thì lên lớp, giảng bài ở lớp này, lớp khác vẫn có thể nghe được. Vách ngăn bằng cót mà, làm sao cản được âm thanh ! 

          Người học thì buổi sáng học chính khóa, buổi chiều tự học ở nhà tập thể. Cuối tuần họp lớp có thể góp ý về các giờ dạy đã qua một cách thẳng thắn, thoải mái. Và cũng từ mái trường này, đóng góp không ít nhân lực cho địa phương về sau. Tóm lại gắn bó với thầy-trò ngày ấy là bảng xanh, phấn trắng, mái tranh, vách cót, đèn điện có giới hạn, nước suối, ăn tập thể, ở nhà nền đất, chuyện tế nhị -xả lũ- thì đi vào rừng xa xa, hehe....

        Có những học sinh người Chăm, rất siêng năng và nhẫn nại, ngày đêm vẫn học chương trình tiếng phổ thông và tự học thêm tiếng Chăm cổ. Có em sao chép lại bằng chữ viết tay cuốn từ điển Chăm-Pháp-Việt có từ trước 1975 : một công việc thử thách ý chí ghê gớm. Và cũng có những người thầy, học viên người Kinh chăm chỉ học tiếng Chăm ở mức có thể nói chuyện với học sinh người Chăm về những sinh hoạt đời thường... 

         @ Cái ăn

         Vào những ngày thường không có nước lũ, xe tải nhẹ của bộ phận cấp dưỡng vượt qua suối đi tới chợ Lương Sơn mua thức ăn. Sẽ là cá khô, nước mắm ớt, canh cải toàn quốc (từ quốc phải hiểu là nước) với vài lát ba rọi, mỡ nhiều hơn thịt. Cũng tạm qua ngày để lên lớp thực hiện bổn- phận- sự của người kĩ sư tâm hồn (Macarencô và Xukhômlinxki đang rất nằm lòng).  

         Thế nhưng đêm về bụng đói meo, dù tâm hồn vẫn tràn đầy nhiệt huyết. Làm gì để cải thiện trong các bữa ăn ? Mấy bạn dạy cấp II đến trước bày vẽ:

         -Bắn cá : mượn súng của bộ phận tự vệ đi ra suối bắn cá lòng tong đem về kho, hay nấu canh (rau đay, lá vang, rau tập tàng,...). Chỉ cần bắn xuống nước một vài viên đạn, gần nơi nào thấy cá tụ tập nhiều là chúng bị ngất phơi bụng. Lội xuống vớt mang về. Nhưng số đạn có giới hạn, làm sao xin được hoài ?

H3 :Vẹm  ( afamily.vn)

         -Bắt vẹm : khi đi tắm suối mang theo soong, cột dây nối vào người, như phi hành gia khi ra ngoài vũ trụ vậy. Ngâm mình dưới nước, rà mắt dọc theo 2 bên suối, thế nào cũng bắt gặp loại này. Xì xụp bữa cháo đêm là cái chắc, qua tài nấu nếm ngon lành của "đầu bếp" Lê Hữu Hàng ! 

        -Cắm câu : có người-bác Hà Văn Bồng, bác Châu- là dân gốc xứ biển, về nhà vô mang theo cần câu, cắm dọc suối. Đã bắt được những con cá lăng to, trông hơi bị giống cá trê của vùng đồng bằng Nam Bộ. 

         -Đào củ mì : đang đêm thầy (3-4 ông) cùng vài trò nam, lội bộ đường xa lên rẫy trồng củ mì của trường. Đào và mang về nấu ăn cứu đói. Chuyện bây giờ mới kể !

          -Muối trái sung : vài người hái trái sung trong rừng, cắt đôi phơi vài nắng. Xong bỏ trong keo, ngâm nước muối để dành ăn dần. Có thêm món ăn để độn cơm...mà đánh lừa bao tử ! 

H4 : Đói lòng ăn nửa trái sung. Cắn thêm miếng ớt cạo rung đáy nồi (cơm)

         -HS ''viện trợ'' : các lớp đều có trồng rau cải để cải thiện bữa ăn. Lúc thu hoạch, các học viên đi ngang thường gởi mớ cải, bó rau cho nhà tập thể, toàn giáo viên nam. 

         Ngoài ra một số học sinh người Chăm, mỗi khi về thăm nhà trở vào, cũng hay mang thức ăn đến, như món lớ (bắp rang xay nhuyễn trộn đường),.. Luôn nhớ tới các em Nguyễn Hưng Đạo, Đào Thị Hạnh, Quảng Đại Hùng, Xích Ngang, Mai Thị Thanh Thúy, Trương Phi Hùng, Phạm Văn Quảng và nhiều, nhiều em nữa (riêng Kiều Thanh Tấn -kĩ sư thủy lợi- đã mất),.. Đa số các em quê ở Bình Thuận, nay chắc đã là ông- bà nội -ngoại lâu rồi không chừng (gần bước sang 50 rùi còn gì !).  

         Bác kể đến đây mà mắt trông như có sương, có khói. Chắc rất nhớ những ngày xưa rất gian nan, mà cũng muôn vàn thân ái ! Những học trò thân thiết, bác bảo nhớ nét mặt từng người. Nhưng không rõ trên bước đường mưu sinh từ khi rời khỏi trường về sau, đã có bao lần trò nhớ lại những kỉ niệm ngày ấy ở Sông Lũy ? Làm thế nào để gặp lại...? 

         Đang là tháng 11, hãy để thầy nhớ trò vậy. Hic hic... Ai mún bít thêm đời sống của một bộ phận kĩ- sư- tâm- hồn vào thời một ngàn chín trăm...hồi đó, sẽ có tập II. 
-----
         @ Cập nhật cần thiết (19-5-2015) :
          Vừa gặp lại một trong những học sinh cũ-có tên trong bài viết này, bằng sóng điện thoại qua công sức nối ...dây của một thầy giáo chung trường xưa luôn. Qua đó biết rằng đa số các em (ở huyện Bắc Bình- Bình Thuận) đều sống ổn định với nghề nghiệp hiện tại. Có hai em là giáo viên - đồng nghiệp với bác nhà Cà phê rồi ; có em ở nhà làm nông (canh tác Thanh long, đặc sản địa phương) và cũng có em công tác trong hệ thống công chức nhà nước...
                 Tạm gọi là nắm được thông tin sơ bộ. Hi vọng ngày gặp mặt thầy - trò không còn xa nữa !

         @Món dọn thêm đầy tình nghĩa - cổ kim hòa điệu  
          (Đây là một trong những tấm thiệp của lớp bạn chàng Cà phê Sữa tặng thầy cô. Giới thiệu để ngày 20-11 trọn vẹn hơn...) 

Hihi, tác giả này cũng có sáng kiến...  

...để cho thấy đây là một tập thể đông, dzui

Hehe : lớp của bạn chàng Cà phê Sữa từ xa gởi đến làm kỉ niệm chăng ?

---------
H4 : http://www.thegioi24h.vn 


---------